برای عاشقان علم و دانش، دانشسرای عالی تبریز سرشار از احترام و علاقه است؛ محلی که در آن بزرگان زیادی از جمله محمدنقی براهنی، پدر علم روانسنجی ایران تحصیل کرده و مسیر را برای دانشجویان دیگر هموار نموده اند. هشت نفر نیز از جمله شهید ثقه الاسلام نیز از فارغ التحصیلان این پایگاه تاریخی آموزشی بوده که توسط روسها به داور آویخته شده اند. در ادامه مقاله دانشسرای مقدماتی پسران با ما همراه باشید تا بدانید دانشسرای عالی تبریز کجاست و به اسرارش پی ببرید.
در نزدیکی کاخ استانداری و شمال شرقی میدانی به همین نام، محلی بوده که دانشسرای تبریز در آن قرار گرفته است. این بنای تاریخی که معلمان پیشروی زیادی را به خود دیده، یک مدرک زنده و کامل از قدمت آموزش و پرورش در شهر تبریز هست. خوشبختانه، در طول سالها این بنا به خوبی حفظ و به یکی از دیدنی ترین مکانهای تبریز بدل شده است.
قبل از اینکه ساختمان دانشسرای تبریز تبدیل به یک ساختمان شبانه روزی تحصیل علم شود، میدان مشق سربازان روسی و استراحت آنها بوده است. تا پیش از سال ۱۳۱۴ که روسها به تبریز حمله نکرده بودند، سربازان ایرانی در این بنا به آموزش نظامی گری مشغول بودند. در اسفند سال ۱۳۱۲ که قانون تربیت معلم در دوره پهلوی اول تصویب شد، اولین کلاسهای دانشسرای مقدماتی در ساختمان جنوبی این بنا که آن زمان دبیرستان شاهدخت نام داشت، برگزار می شدند. سال ۱۳۱۴ بود که برای تاسیس دانشسرای عالی تبریز اراده جدی در وزارت فرهنگ بوجود آمد و در اولین اقدام، بخش عمده ای از زمینهای سربازخانه از سوی شهرداری به این وزارتخانه در تبریز واگذار شدند.
بخشهای دیگری هم به مبلغ ۱۶۴,۰۰۰ ریال آن زمان از اشخاص مختلفی که در آن اطراف زمین داشته اند، خریداری گشتند و در اردیبهشت سال ۱۳۱۵، با کمک فنی مهندسان آلمانی و به همت معماران ایرانی عملیات ساخت بنا و احداث دانشسرای عالی تبریز یا دانشسرای مقدماتی پسران شروع شد. عملیات ساخت این بنا در تیر سال ۱۳۱۸ و در طی یک جشن باشکوه به پایان رسید و از همان زمان، برای کلاسهای مهر همان سال ثبت نام انجام شد. در سال ۱۳۲۹ و به جهت تربیت معلم ورزش، دو کلاس تربیت بدنی هم به کلاسهای اصلی این دانشسرا اضافه شدند. طبق مستنداتی که وجود دارند، ۱۵۷ محصل در سال تحصیلی ۱۳۳۵-۱۳۳۶ به صورت شبانه روزی در دانشسرای مقدماتی پسران مشغول تحصیل بوده اند.
براساس مقاله دانشسرای عالی تبریز کجاست باید بدانید که مساحت زمینی که این بنا در آن قرار گرفته، ۲۰۴۵۲ متر مربع است. سیرو، معمار مشهور این بنا نقشه آن را کشیده و در اختیار مهندسان قرار داده است. بنا به صورت دو طبقه ساخته شده که طبقه پایین برای فعالیتهای آموزشی و طبقه بالا دارای کاربری خوابگاه بوده است. محصلان در ۶ کلاس طبقه پایین دانشسرای عالی تحصیل می کرده اند و یک آمفی تئاتر با گنجایش ۹۰ نفر نیز در این طبقه قرار داشته است. طبقه بالا هم دو خوابگاه وجود داشته که هر کدام ۲۵ تخت را در خود جای داده و ۱۵ اتاق برای استقرار انجمن های مختلف، آزمایشگاه شیمی و فیزیک و اتاقهای سرپرستی ساخته شده بودند.
دانشسرای تبریز بدلیل و واگذاری به مدرسه راهنمایی، آسیبهای زیادی دیده و هم اکنون نیازمند مرمت و بازسازی است. دانشسرای عالی در دهم خرداد ۱۳۸۲، با شماره ۸۹۰۹ در فهرست آثار ملی ثبت شده و به مالکیت آموزش و پرورش درآمد. میدان دانشسرای تبریز که روزگاری دانشکده پزشکی دانشگاه تبریز کار خود را از آنجا آغاز کرد و ماهیت آموزشی خود را از دست نداده بود، با واگذاری آن به آموزش و پرورش و استفاده نامناسب، کارکرد خود را به مرور زمان از دست داد.
