زمستان به آخر رسیده است و سرما رنگ می بازد. گوشه و کنار شهری که تا دیروز در زیر برف زمستان دفن شده بود، بوی تازگی می گیرد. بهار در راه است و آمدن سال جدید را نوید می دهد. روز پایانی سال که روز ملی شدن صنعت نفت ایران بود، همیشه در شلوغی و هرج و مرج بازار به فراموشی سپرده می شود؛ روزی که تاریخی پر فراز و نشیبی را در بطن خود دارد؛ روزی که با تلاش های دکتر محمد مصدق دست بیگانگان از نفت ما کوتاه شد و این داغ تا ابد بر سینه آنان باقی ماند. با ما در مطلب نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران همراه باشید تا شما را از جزئیات قانون ملی شدن صنعت نفت آگاه کنیم.
روز ۲۹ اسفند در تقویم ملی ایران زمین مهم و حیاتی قلمداد می شود و هر ساله روز ملی شدن صنعت نفت ایران گرامی داشته می شود. وقتی اولین چاه نفت در ایران زمین کشف شد، نه تنها مردمان بلکه دولت هم از این اتفاق مهم آگاهی نداشت. در این دوران، کشورهای استعمارگر که به عمق ماجرا پی برده بودند، دندانهای خویش را برای سرمایه های اجدادی ما تیز کردند. بعد از کشف نفت، سالها دولتهای چپاولگر از حماقت دولتمردان ایرانی سو استفاده کردند و از نفت ما بهره بردند. دکتر محمد مصدق نخستین کسی بود که حرکت عظیم و فوق العاده ای را در کشور آغاز کرد که اساس آن اقتصاد بدون نفت بود. دکتر محمد مصدق در شهریور ۱۳۲۰ هجری شمسی و در انتخابات دوره چهاردهم به مجلس راه یافت.
شرایط در این زمان بگونه ای بود که کشورهای دنیا به ویژه کشور روسیه، کشور انگلیس و ایالات متحده آمریکا با هدایایی وسوسه انگیز به دولت خواستار دریافت امتیاز استخراج نفت بودند. در این زمان، انگلیس امتیاز بهره برداری از منابع نفت جنوب کشور را در اختیار داشت. مصدق در سالهای عمر خویش برای دستیابی ایران به نفت ملی بارها تاکید کرد که ایرانیان باید قادر باشند تا سرمایه های طبیعی خود را اداره کنند. دکتر مصدق برای مقابله با فشار شوروی برای دریافت نفت شمال ایران زمین، قانونی را به صحن علنی مجلس برد که مانع دولت برای بحث درباره این امتیاز شد. شاه ایران اجازه نداد که او در دوره بعد به مجلس برود. با این حال، او همچنان به مبارزات خویش ادامه داد.
انگلستان که با غارت نفت ایران به ثروتی کلان رسیده بود، جایگاه خویش را در ایران حساس و شکننده می دید. در انتخابات مجلس شانزدهم با همه تقلب ها، مصدق به مجلس رسید و در این دوره، طرح ملی شدن صنعت نفت در مجلس تصویب شد. قانون ملی شدن صنعت نفت در واقع پیشنهادی بود که به امضای همه اعضای کمیسیون نفت در مجلس شورای ملی ایران در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۲۹ رسید. با تلاشهای دکتر مصدق ماده واحده نفتی در ۲۴ اسفند ۱۳۲۹ در مجلس شورای ملی مطرح شد، در روز ۲۹ اسفند به تصویب رسید و نفت ایران ملی گشت.
مهمترین رخداد در ۲۹ اسفند ۱۳۲۹، تصویب پیشنهاد ملی شدن نفت از سوی مجلس شورای اسلامی ایران بود. تفسیر رادیو لندن درباره نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران بدین شرح بود:
امروز پارلمان ایران پیشنهاد ملی شدن صنعت نفت را در کشور تصویب کرد. این پیشنهاد از سوی عده ای ثروتمند و همچنین کسانی که در رأس آن ها سید ابوالقاسم کاشانی قرار گرفته، پشتیبانی می شود. چند تن منفی باف که عده ای از جوانان ساده لوح از آن ها پیروی می کنند، فریاد می کردند «نفت ایران برای ایرانی» ولی هیچ کس نگفت چه طور ممکن است که ایرانی نفت خود را اداره کند. فقط کسانی از قبیل رزم آرا که می دانستند اداره کردن نفت به دست ایرانی عملی نیست، با این پیشنهاد مخالفت کردند.
امروز بیش از نیم قرن از ۲۹ اسفند می گذرد و نفت ایران در دست ایرانی است و نقشه های بیگانگان با شکستی بزرگ مواجه شد. یاد این روز تاریخ ساز و قانون ملی شدن صنعت نفت گرامی باد.
کین مایع سیاه درون زمین
همان طلای سیاه برمردمان است
سرمایه آینده این مرز و بوم است
زبهرش فیض برند انسان های دنیا
چنان مصرف کنیم ای دوست
به فکرفردا نیز باشیم نه امروز
چه جنگ ها برسر این سیه می شود
چه خون ها در رهش بر زمین می شود
داستان ها دارد این سیاه برزنگی
عاشق های سینه چاک بسیار دارد
چنان معقول باشیم وخیر خواه
دوستار آینده باشیم زین حال
سرمایه نهفته رابه بشکفته تبدیل کنیم
تصویر وطن را به کمال آراسته کنیم
“کامران مشایخی”
